Wojciech Gawłowski

Chrztu wody

Chrztu wody i Duch nad wodami.
A Ziemia męt i zamęt. Niebo skrzy gwiazdami

Chrztu wody, zeszły już wody płodowe
Dziecko prze, wychyla z łona matki głowę

Chrztu wody, strużka od czoła po ciemię
Płacz i krzyk dziecka błogosławią Ziemię

Chrztu wody, lat tysiąc i wieku połowa

Rwąca rzeka pokoleń, człowiecza historia

Chrztu wody, ludzkie rzesze, wartki nurt sumienia
Słowo Wcielone wargi modlitwą spokrewnia.

Ostrów Wielkopolski, styczeń 2016 roku

Z tomu ,,POLOWANIE NA CHIMERY"
Wydawca:
Instytut Książki
ul. Z. Wróblewskiego 6
31-148 Kraków
Tom stanowi dodatek do nr. 6 (196) 2024
czasopisma Topos
ISBN 978-83-972212-2-2

Z wierszy własnych ,,Zakazana piosenka"

Wiatr obnaża światło; tylko fragment nieba mówi,
że kolor niebieski istnieje, przez to przebija się
halogenowe słońce. Zakazana prawda jest kamieniem,
w jego wnętrzu mam szukać  rzeki.                     

Co myśleć o tych, którzy teraz tutaj idą.
Dehumanizacja w poprzek drogi i drogowskaz kłamstw.
Zamykam się na media i szepczę, żeby nikt nie słyszał:
Jeżeli zobaczysz źródło, oczyszczaj jego początek.
 

 

 

Łódź, 01.01.2022

"Spotkanie z poetką Panią Bogumiłą Jęcek " (2019)

Dwudziestego trzeciego maja o godzinie 10.00 odbyło się moje spotkanie z uczniami 

Zespołu Szkłół nr 1 im. Władysława Grabskiego w Lublinie, na które zostałam zaproszona

przez organizatorów festiwalu Miasto Poezji 2019 w Lublinie. Wrażeń nie brakowało, piękne miasto, nowe znajomości, rozmowy z poetami i te chyba najważniejsze z młodzieżą. "Świadectwa" -  wszystko co zostało za nami, za czym tęsknimy i chociaż nie zawsze było lekko, wracamy do tego, przekazujemy. To co dla mnie było codziennością, dla obecnego pokolenia jest czymś, być może, nawet niewyobrażalnym.

***

Gościliśmy poetkę, laureatkę wielu konkursów poetyckich. Twórczość Pani Bogumiły była prezentowana na antenie Polskiego Radia, publikowana w pismach „Akant”, „Fragile”, „Topos”, „Fraza”, "Arterie". Wydała dwa tomy poetyckie „Czarne koronki” – nagroda główna w XIX OKP „Dać świadectwo” (książka była nominowana do nagrody za najlepszy poetycki debiut na festiwalu „Złoty Środek Poezji”) i „Rozdziały” – wydawnictwo „Kwadratura”.

Okazało się że można rozmawiać o poezji nietuzinkowo i zwyczajnie. Autorka była dla nas pełna ciepła i życzliwości, a my byliśmy ciekawi człowieka, który stał za tekstem. Poznaliśmy wątki biograficzne, kryjące się pod wersami wierszy i udzieliła nam się także fascynacja obrazami Edvarda Muncha, który inspirował twórczość naszego gościa.

Po miłym spotkaniu zostały nam wspomnienia i dedykacje dla  czytelników biblioteki w tomikach wierszy Pani Bogumiły.

fot. Aleksandra Podkościelna — w miejscu: Katedra Lubelska

fot. Marta Rozdzialik

Link: Biblioteka Zespołu Szkół nr 1 im.Władysława Grabskiego w Lublinie

Z wierszy własnych "Opłotki"

Opłotki

I

Nie ma śniegu, nie ma zimy. Pod wystrojoną

choinką pierwsze igły, na stole śpi Jezus 

z niedomkniętymi powiekami. W radiu dyskusja

o mowie nienawiści. Jeżeli nie mogę otworzyć

kluczem, otwieram cierpliwością.

II

Od wschodu do zachodu jaskrawoniebiesko,

bezchmurnie, wydobywam dobre rzeczy.

Z zarośniętego rowu spogląda na mnie lis,

przez mgnienie spotkanie oczu i zaraz znika.

Pokorę gubimy każdego dnia. 

III

Zaspany dzień. Za kościelnymi witrażami przelatują

cienie ptaków. Sól jest symbolem przyjaźni i mam

ją w sobie, kapłan mówi o dniu, o którym

nikt nic nie wie.

Grafiki Roberta Ruszczyka do "Rozdziałów"

Wydane „Rozdziały” płyną wolno - już swoim życiem. Podziękowaniom nie ma końca. Ponieważ nie wszystkie prace Roberta Ruszczyka zostały wykorzystane w książce, pozwolę sobie na umieszczenie ich tutaj, są niezwykle trafne i z całą pewnością godne uwagi.

WYZNANIE PARTYZANTA

KATYŃ

Katyń

Wpatruję się w zmierzch; w ciemności strzęp

czarnej folii poruszany wiatrem – wygląda

niczym wrona wyszarpująca coś z ziemi.

Otwarte granice boją się zamknięcia.

*

Przeczucie to nie wszystko, jeszcze tliła się

myśl, próbowała wyciągnąć mnie z tego miejsca.

Słyszałem każdy strzał. Wyszedłem z więziennej

karetki ostatni, przemknął rów,  nad którym przez chwilę

stali. Sznur przerzucony przez szyję wiąże mi

z tyłu ręce, jakby wszystko robiło się samo.

*

Wymieszane: przeczucie i nadzieja. Wyprowadzali

nas pojedynczo. Drobiazgowa rewizja; ściągnęli

pas i pytali o obrączkę. Z rękoma wykręconymi do tyłu

przeszedłem dwa pomieszczenia, i w trzecim ta nieubłagana

świadomość,  gdy zobaczyłem ściany, wypływającą

z półmroku krew. 

POZA CZASEM

REFLEKSJA

SZKLANA TABLICA

Źródło: malekolory.blogspot.com 
(za zgodą autora)

Recenzja "Rozdziałów" Bogumiły Jęcek - Tomasz Cieślak

Bez czasu

  Wydawnictwo Kwadratura opublikowało niedawno tom wierszy „Rozdziały” autorstwa Bogumiły Jęcek, łodzianki urodzonej w Oleśnicy. Zbiór pomyślany został jako wielowątkowa opowieść, w której czytelnik nieuchronnie będzie zapewne próbował odnaleźć ślady autobiografii poetki – na tyle są czytelne, spójne, konsekwentne. Oczywiście – rzecz może być jedynie artystyczną kreacją, czystą fantazją lub przemieszaniem „prawdy” i „zmyślenia”. Oba te pojęcia biorę zresztą w cudzysłów, bo jakie istotne znaczenie mogą mieć dla odbioru całości? Co zmieni nasza wiedza o prawdziwych kolejach losu autorki? Dla niej samej wiersz – wspomnienie, ba! Tom-wspomnienie byłby zapewne czymś niezwykle ważnym. Ale dla nas, obcych, musi się stać co najwyżej czymś, w czym sami się odnajdziemy, bo dobrze opowiedziane, co nas uwiedzie, skupi uwagę. Ale może też otworzy na nasze własne wspomnienia?

  Bogumiła Jęcek konstruuje bohaterkę, żonę i matkę, wspominającą dzieciństwo w dwupiętrowym poniemieckim domu, na tak zwanych Ziemiach Odzyskanych, na które rodzina dotarła ze Wschodu (o czym świadczy choćby wspomniany w jednym z wierszy zaśpiew ciotki). Dzieciństwo, jak można się domyślać, już dość odległe w czasie, bo sięgające okresu tuż powojennego, kiedy sąsiadami byli przez kilka miesięcy jeszcze niewypędzeni Niemcy. Mały, ubogi, ograniczony terytorialnie świat dzieciństwa, już ostatecznie utracony i jedynie wspominany, z kanapkami zawijanymi w gazetę, z zapachem pasty do podłóg, z piwnicą, której bohaterka bała się jako dziecko, babciną herbatą, śnieżnymi świętami z choinką ozdobioną włosami anielskimi i prawdziwymi świeczkami. Ujmujące to i poruszające w prostocie obrazowania, bezpośredniości opisu , sprawiającej wrażenie nie działania artystycznego, a zwykłego notowania, szkicu składającego się z kilku subtelnych kresek. Co z tego, że dużo w literaturze ostatniego trzydziestolecia tego typu zabiegów, więcej nawet – właśnie takich miejsc i doświadczeń (Gdańsk Huellego i Chwina, Dolny Śląsk Tokarczuk, Maliszewskiego i Różyckiego)? To naprawdę nieważne.

  Ale wspomnienia to tylko jedna strona „Rozdziałów”. Drugą jest „teraźniejszość” (też na wszelki wypadek wezmę ją w cudzysłów, bo trudno dociec czy prawdziwa, czy poetycko zmyślona?). Wiejski lub podmiejski dom (chyba wakacyjny?), koszenie trawy, rąbanie drewna, gotowanie obiadu. I tu podobna skrótowość, bezpośredniość, bezpretensjonalność w budowaniu obrazów. Poetyckie „teraz” okazuje się rychło niezbędne właśnie do wysnucia wspomnień z dzieciństwa, które są bardzo płytko skryte pod skórą codzienności, nieminione, stale obecne. Nawet nie przywoływane przez bohaterkę, co – przepraszam za sformułowanie –  same się przywołujące, na zasadzie skojarzenia, odległego podobieństwa miejsca czy okoliczności. Bogumile Jęcek udało się chyba niezwykle trafnie poetycko oddać sam mechanizm wspomnienia – i dotknąć jednego z aspektów jednostkowej tożsamości, która przecież nie jest nigdy jednowymiarowa, nigdy skupiona wyłącznie na „tu” i „teraz”. Nie mieści się w jednym, obecnym czasie, a rozpiera się między „kiedyś” i „teraz”. , mieszając  je w różnych proporcjach i dopełniając, nie zawsze czytelnie dla siebie samej.

  Owo oswojone teraźniejszością „kiedyś” pozwala bohaterce wierszy sięgnąć do nieswoich wspomnień i doświadczeń, dopowiedzieć poprzez los dziadka-zesłańca (?), ojca-partyzanta, który po wojnie został milicjantem i jego córka przyjęła pierwszą komunię o siódmej rano, żeby nie rzucać się w oczy, żeby on nie naraził się za bardzo przełożonym. Przecież losy krewnych to też część jej – dorosłej-dziecięcej  – bohaterki wierszy wspomnień, część jej życiowego bagażu. Dopuszcza zatem do głosu, w formie monologu, tych najbliższych, którzy, stając się częścią jej wspomnienia, są w istocie częścią jej samej. To ciekawy i w pełni, moim zdaniem, uprawniony wobec  przyjętej koncepcji tomu zabieg poetycki. Trudno mi jednak zgodzić się na kolejny krok poetki, na oddanie głosu – co prawda tylko w przebłysku, w migawkowym skrócie – także bezimiennym, zbiorowym ofiarom syberyjskich wojennych zsyłek („Skrawki”) i , zwłaszcza, rzezi katyńskiej („Katyń”). Pojedynczość własnego losu poświęcona w ten sposób zostaje przez autorkę na rzecz próby opowiedzenia o czymś generalnym: dwudziestowiecznym doświadczeniu wszystkich Polaków. I tak niepowtarzalność (zawsze niepowtarzalność, mimo podobieństwa wielu losów! To było siłą tego tomu!) przegrywa z nieudaną próbą uniwersalizacji, nic więcej tylko powtarzającą wprost – tkwiące już nam od lat w pamięci – końcowe kadry filmu Wajdy.

  „Rozdziały” to dobre, wcale niechcące się natrętnie podobać, proste wiersze. Poza modami i popularnymi konwencjami. Szkoda, że nie przekonujący historiozoficzny (a raczej doraźnie publicystyczny) zabieg osłabia ich czystą wymowę i zagłusza wyrazisty, niepowtarzalny głos.

Tomasz Cieślak

Bogumiła Jęcek „Rozdziały”,

Wydawnictwo Kwadratura, Łódź 2018

KALEJDOSKOP

MAGAZYN KULTURALNY ŁODZI 

I WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

NR 11, 2018 listopad

Wiersze walentynkowe

KAMA

II

Imię to kolejna rzeka, wypływa swoją

historią. Kama zaczyna się nad brzegiem

i patrzy w najdalszy punkt. Tam,   

gdzie rzeka dochodzi do chmur,

staje się kobietą, później wraca niby słońce  

przez mgły. Kama śpiewa, szumi i błyszczy.

Wciąż staje się.

  

IV

Kama lubi owijać wodę wokół siebie; 
nurkuje w iglaste gałęzie i woła wspomnienia.
Kocha i rozgrzewa w zimnym słońcu –
popędza fale, potem wychodzi naprzeciw.

Zapala się, gdy wschodzi księżyc. Całowana dryfuje
w dół rzeki. Daje wszystko do końca.

XIV

Jest łódką wypełnioną deszczówką

i roztopionym śniegiem. Przepłynie przez las,

a z nią drzewa, które dochodzą głęboko

do wnętrza. Trzyma uczucia pod cieniutką

warstwą, chociaż na brzegach tyle się dzieje.

Co powie, gdy dopłynie. Przesuwa się

w pasmach prądu – zapala i gasi.

XXI

Kolor czerwony pali się i wędruje niczym

światło wzdłuż torów. Słońce wchodzi w otwarte

drzewo, żyto zapyla mgłę. Widzi, gdy księżyc obnaża się

w mokrym piasku. Wszystko to, to wstęgi, którymi

przemyka. Coraz mniej zabłoconych dni i uśpionej

trawy. Siłą wiosny jest zieleń i Kama to wie. Drzewa

przerzucone przez rzekę tworzą dwa mosty. Jest gotowa

na wszystkie miesiące; rozszerza się przed horyzontem.